ประวัติความเป็นมาของสถานศึกษา

ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนมุกดาหาร เป็นสถานศึกษาส่วนกลาง สังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ประกาศจัดตั้งเมื่อ วันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2533

การจัดตั้งศูนย์แห่งนี้เนื่องจากประเทศไทยมีอาณาเขตติดต่อกับประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) มีแม่น้ำโขงเป็นเส้นพรมแดน บริเวณพื้นที่ชายแดนมีสภาพปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อประชาชน เช่น การประกอบอาชีพเกษตรกรรม ประชาชนบุกรุกป่าสงวนเพื่อทำกิน ประชาชนขาดความรู้ความเข้าใจเรื่องการรักษาดิน การใช้สารเคมี การทำลายสิ่งแวดล้อม ผลผลิตและรายได้ต่ำ การย้ายถิ่น การขายแรงงาน การลักลอบค้าสิ่งผิดกฎหมาย การค้าของหนีภาษี การค้ายาเสพติด และโจรกรรมข้ามแดน ซึ่งส่งผลกระทบต่อประชาชนที่ประกอบอาชีพสุจริต ด้านความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ทำให้ประชาชนขาดขวัญกำลังใจในความมั่นคงในการดำเนินชีวิต

บทบาทภารกิจ

1. จัดการศึกษาและฝึกอบรมด้านอาชีพ ให้สอดคล้องกับสภาพปัญหา ความจำเป็นความต้องการ ของประชาชนบริเวณชายแดน โดยมุ่งเน้นให้เกิดการสร้างอาชีพ สร้างรายได้เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ส่งเสริมสนับสนุนการแก้ปัญหาเศรษฐกิจ สังคม ความมั่นคงและการเมือง

2. เป็นศูนย์สาธิต ทดลอง วิจัย และเป็นศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง พัฒนาการศึกษาด้านอาชีพและสิ่งแวดล้อมที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตของประชาชนบริเวณชายแดน

3. พัฒนาบุคลากร พัฒนาหลักสูตร สื่อ รูปแบบการเรียนการสอนด้านอาชีพที่เหมาะสมกับสภาพและความต้องการของท้องถิ่น

4. ส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษาด้านอาชีพร่วมกับภาคีเครือข่ายในพื้นที่บริเวณชายแดน ที่รับผิดชอบและเผยแพร่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

5. ปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ได้รับมอบหมาย

จากสภาพปัญหาดังกล่าวกระทรวงศึกษาจึงได้ประกาศจัดตั้งศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนจังหวัดมุกดาหารขึ้น ซึ่งเน้นการจัดการศึกษาเพื่อเสริมสร้างความมั่นคงในพื้นที่บริเวณชายแดนไทย – ลาว และไทย – กัมพูชา (หมู่บ้านป้องกันตนเองชายแดน : ปชด.) โดยอาศัยอาคารห้องสมุดประชาชนอำเภอนิคมคำสร้อย จังหวัดมุกดาหาร เป็นสำนักงานในขณะนั้น ซึ่งสังกัดกรมการศึกษานอกโรงเรียน และกรมการศึกษานอกโรงเรียนได้แต่งตั้งนายเนียม จีนใจนาม เป็นหัวหน้าศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนจังหวัดมุกดาหาร เป็นผู้บริหารคนแรก โดยมีพื้นที่รับผิดชอบทั้งหมด 3 จังหวัด คือ

1. จังหวัดอุบลราชธานี ประกอบด้วย 9 อำเภอชายแดน 25 ตำบล 70 หมู่บ้าน

2. จังหวัดมุกดาหาร ประกอบด้วย 3 อำเภอชายแดน 9 ตำบล 21 หมู่บ้าน

3. จังหวัดนครพนม ประกอบด้วย 4 อำเภอชายแดน 16 ตำบล 27 หมู่บ้าน

รวมพื้นที่รับผิดชอบทั้งหมด 16 อำเภอชายแดน 50 ตำบล 118 หมู่บ้าน ต่อมาเมื่อ ปี พ.ศ.2537 ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนจังหวัดมุกดาหาร ได้ย้ายสำนักงานเข้ามาอยู่ ที่อาคารฝึกงานของศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดมุกดาหาร และรับผิดชอบพื้นที่เพิ่มขึ้นคือ จังหวัดอำนาจเจริญ รวมเป็น 4 จังหวัด ดังนี้

1. จังหวัดนครพนม ประกอบด้วย 4 อำเภอ 17 ตำบล 29 หมู่บ้าน

2. จังหวัดมุกดาหาร ประกอบด้วย 3 อำเภอ 9 ตำบล 27 หมู่บ้าน

3. จังหวัดอำนาจเจริญ ประกอบด้วย 1 อำเภอ 3 ตำบล 8 หมู่บ้าน

4. จังหวัดอุบลราชธานี ประกอบด้วย 10 อำเภอ 19 ตำบล 62 หมู่บ้าน

รวมพื้นที่รับผิดชอบ 18 อำเภอ 48 ตำบล 126 หมู่บ้าน

ในปี 2545 ได้ย้ายสำนักงานมาตั้งอยู่ที่ 69 หมู่ 9 ตำบลบางทรายใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร ปีงบประมาณ 2547 ได้อาคารอำนวยการและอาคารโรงฝึกงาน และในปี 2550 ได้รับผิดชอบพื้นที่เพิ่มอีก 2 จังหวัดชายแดน คือจังหวัดเลย และจังหวัดหนองคาย รวมเป็น 6 จังหวัด ดังนี้

1. จังหวัดนครพนม ประกอบด้วย 4 อำเภอ

2. จังหวัดมุกดาหาร ประกอบด้วย 3 อำเภอ

3. จังหวัดอำนาจเจริญ ประกอบด้วย 1 อำเภอ

4. จังหวัดอุบลราชธานี ประกอบด้วย 10 อำเภอ

5. จังหวัดเลย ประกอบด้วย 6 อำเภอ

6. จังหวัดหนองคาย ประกอบด้วย 10 อำเภอ

นับตั้งแต่วันที่ 4 มีนาคม 2551 จะทำให้สำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน ปรับเปลี่ยนภารกิจ มาเป็นสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย และพระราชบัญญัติส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย พ.ศ.2551 กำหนดให้ชื่อหน่วยงานจาก ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนจังหวัดมุกดาหาร ซึ่งสังกัดสำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน เป็นศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนมุกดาหาร สังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย

เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 ได้ประกาศจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬซึ่งแยกจากจังหวัดหนองคายตาม "พระราชบัญญัติตั้งจังหวัดบึงกาฬ พ.ศ. 2554" เนื่องจากจังหวัดหนองคายเป็นจังหวัดที่มีท้องที่ติดชายแดน และมีลักษณะภูมิประเทศเป็นแนวยาว ทำให้การติดต่อระหว่างอำเภอที่ห่างไกลและจังหวัดเป็นไปด้วยความยากลำบาก และใช้ระยะเวลาในการเดินทางมากเกินควร ดังนั้น เพื่อประโยชน์ในการจัดระเบียบการปกครอง การรักษาความมั่นคง และการอำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนในท้องที่ พื้นที่รับผิดชอบของศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนมุกดาหาร จึงเป็น 7 จังหวัด 34 อำเภอ ดังนี้

1. จังหวัดเลย ประกอบด้วย 6 อำเภอ

2. จังหวัดหนองคาย ประกอบด้วย 6 อำเภอ

3. จังหวัดบึงกาฬ ประกอบด้วย 4 อำเภอ

4. จังหวัดนครพนม ประกอบด้วย 4 อำเภอ

5. จังหวัดมุกดาหาร ประกอบด้วย 3 อำเภอ

6. จังหวัดอำนาจเจริญ ประกอบด้วย 1 อำเภอ

7. จังหวัดอุบลราชธานี ประกอบด้วย 10 อำเภอ